مواد معدنی مورد نیاز قناری

کلسیم متداولترین ماده معدنی در بدن بوده و مقدار مورد نیاز آن در جیره بیشتر از سایر مواد معدنی است. نیاز بالای کلسیم در جوجه های در حال رشد ، ناشی از نیاز بالا به این عنصر برای معدنی شدن اسکلت است. در پرندگان ماده تخمگذار ، بیشترین مقدار کلسیم جیره ، برای ساخته شدن پوسته تخم به کار می رود. از نظر تغذیه ای کلسیم مسئله ساز ترین ماده معدنی است. همچنین بیشتر خوراکها کمبود کلسیم دارند. به علاوه کلسیم فعالترین عنصر معدنی از نظر متابولیکی است و متابولیسم آن به شدت کنترل می شود.

کلسیم بیش از یک سوم کل محتوای مواد معدنی را در پرنده بالغ تشکیل میدهد. استخوان وظایف ساختمانی و متابولیکی مهمی را بر عهده دارد. از نظر متابولیسمی ، استخوانها ذخایر متغییری از کلسیم و فسفر را فراهم می کنند. فسفات کلسیم باعث استحکام ساختمانی استخوان می شود ، با این حال در صورت نیاز سایر بافتها به مواد معدنی ، به سهولت حل میگردد. اگر کلسیم جیره غذایی پرنده کافی نباشد ممکن است مقدار و تراکم کلسیم موجود در استخوانها کاهش یابد و در نتیجه تخمگذاری کم و یا متوقف شود. کلسیم منتقل شده از استخوانها و کلسیم تامین شده از جیره ، از طریق غدد پوسته ساز گرفته شده و برای تشکیل پوسته ، به داخل مایع درون حفره غدد پوسته ساز ترشح می شود. حرکت کلسیم از استخوانها باعث آزاد شدن فسفر نیز می شود که مقداری از آن دفع میگردد. بنابراین تشکیل پوسته تخم ، نیاز به فسفر را افزایش می دهد. البته این افزایش خیلی کمتر از افزایش در نیاز به کلسیم است.

مقدار کلسیم مورد نیاز در جیره برای به حداکثر رساندن معدنی شدن و استحکام استخوانها و پوسته تخم بیشتر از کلسیم مورد نیاز برای سایر اعمال است. نیاز به کلسیم برای نگهداری در بدن پرنده برابر مقدار کلسیم مورد نیاز برای جایگزینی مقدار کلسیمی است که روزانه از طریق منابع داخلی از دست می رود. کلسیم داخلی بیشتر از طریق مدفوع و ادرار از دست می رود. احتیاجات پرندگان به کلسیم برای نگهداری به طور کلی مشخص نشده ولی کمتر از ۲/۰ درصد جیره در پرندگان بالغ است. در صورت پایین بودن سطوح فسفر ممکن است نیاز به کلسیم از۰۲/۰ در صد نیز کمتر باشد. احتیاج به کلسیم در اوایل زندگی یعنی زمانی که سرعت رشد اندامها در بالاترین حد است ، بیشترین مقدار بوده و همچنان که وزن بدن به وزن بلوغ می رسد کاهش می یابد. خوراکهای طبیعی اکثر گونه های پرندگان دانه خوار حاوی مقادیر ناکافی کلسیم برای رشد اسکلت می باشند از این رو معمولا پرندگان بالغ جوجه های خود را با منابع غنی از کلسیم موجود در پوسته نرم تنان و پوسته های تخم و تکه های استخوان کامل می کنند.

افزایش کلسیم مورد نیاز برای تولید تخم را میتوان از تعداد تخم گذاشته شده، مقدار کلسیم موجود در تخمها و الگوی تخمگذاری ( به عنوان مثال ، هر روز ، یک روز در میان) برآورد کرد. استخوانها به عنوان منبعی برای تامین احتیاجات روزانه کلسیم عمل می نمایند به طوری که نیاز پرندگانی که یک روز در میان تخم می گذارند تقریبا نصف نیاز پرندگانی است که تخمهای با همان اندازه ، ولی هر روز تولید می کنند. پرندگان کوچک نسبت به پرندگان بزرگتر ، تخم بزرگتری تولید می کنند و تخمهای کوچک به نسبت ، پوسته بیشتری دارند. از این رو پرندگان کوچک نسبت به پرندگان بزرگتر برای تولید تخم به کلسیم بیشتری نیاز دارند . به همین ترتیب ، گونه های زودرس معمولا نسبت به گونه های دیررس با جثه مشابه ، تخمهای درشت تری می گذارند و در نتیجه به کلسیم بیشتری نیاز دارند. تعداد تخمی که میتواند با استفاده از همه کلسیم موجود در کل اسکلت یک پرنده ساخته شود در حدود ۵ عدد برای سهره است.

کمبود کلسیم ممکن است ناشی از سطوح پایین آن در جیره غذایی یا وجود فسفر اضافی در آن باشد. مقادیر ناکافی ویتامین D ، با آسیب رساندن به جذب کلسیم و تشکیل استخوان ، باعث کمبود ثانویه کلسیم میگردد. افزایش کلسیم جیره بیش از سطح طبیعی مورد نیاز پرنده باعث بهبود علایم کمبود می شود ولی این کمبود ثانویه را برطرف نمی کند.

پرندگان بالغی که از جیره ای با کمبود کلسیم ، مصرف می کنند ، کلسیم موجود در استخوانها را با سرعتی سریعتر از ذخیره آن منتقل می کنند. در نهایت استخوانها ضعیف شده و متخلخل می شوند. محتوای خاکستر و کلسیم استخوان ، ممکن است بدشکل شده و یا در اثر وزن بدن پرنده ، کشش عضلات یا تنشهای حرکتی ، شکسته شوند. تخلیه استخوانهای قشری در پرندگان ماده تخمگذار ، در اثر مصرف جیره ای با کمبود کلسیم به وضعیتی شبیه بیماری (استئوپروزیس) منجر می شود که در اصطلاح به آن بیماری (قفس رنجوری) گویند. شیوع چنین حالتی در پرندگانی که چندان فعال نیستند مثل پرندگان موجود در قفس و در استخوانهای بلند پاها ، بسیار شدید است. کمبودهای جزیی کلسیم در پرندگان ماده ، باعث کاهش میزان کلسیمی شدن پوسته تخم می شود. کمبودهای شدیدتر باعث کاهش تولید تخم می شود. کلسیمی که در طی د

وره تخمگذاری از استخوانهای قشری خارج شده است ، در صورت کافی بودن کلسیم جیره میتواند طی دوره یک یا دو هفته ای پس از توقف تخمگذاری ، دوباره جایگزین شود.

کمبود کلسیم در جوجه های در حال رشد ، باعث غیر طبیعی شدن استخوانها ، لنگش ، بزرگ شدن مفاصل و دردناک بودن آنها و بدشکلی استخوان میگردد. نسبت بسیار کم کلسیم به فسفر ، میتواند ذخایر استخوان را خیلی سریع تخلیه کند. کمبود ممکن است حتی در بالغان در شرایط نگهداری به خاطر پایین بودن سطوح کلسیم توام با زیادی فسفر در بافتهای نرم پرنده رخ دهد. نسبت بسیار کم کلسیم به فسفر میتواند ذخایر استخوان را خیلی سریع تخلیه کند. مراحل پیشرفته تر کمبود کلسیم منجر به گرفتگی عضلات میگردد. گرفتگی های موضعی به سمت حملات شدید کزازی که گاهی تشنج نامیده می شود ، پیشرفت می کنند.

جوجه های در حال رشد به ویژه پرندگان ماده تخمگذار نسبت به کلسیم اشتهای خاصی دارند . اگر به آنها اجازه انتخاب دو خوراک که از همه نظر ، به جز سطوح کلسیم با هم مشابه هستند ، داده شود آنها خوراکی با کلسیم کافی را نسبت به خوراک دیگر ، ترجیح می دهند. به هنگام تخمگذاری پرندگان وحشی و طیور ، انتخاب منابع غنی از کلسیم مثل پوسته نرم تنان یا سنگ آهک مشاهده شده است. در واقع این منابع به خصوص در روزهایی که پوسته تخم در حال شکل گیری است انتخاب می شوند.

هنگامی که سطوح کلسیم در جیره بیش از حد بالا باشد جذب آن حداقل بوده و بیشتر کلسیم جیره در مدفوع دفع می شود. زیادی کلسیم ، در هضم سایر مواد معدنی مثل فسفر ، منیزیم ، منگنز و روی اختلال ایجاد کرده و باعث کمبودهای ثانویه آنها می شود. در جوجه های در حال رشد معمولا سطوح کلسیم بیش از ۵/۱ درصد بالاتر از مقدار مورد نیاز در نظر گرفته می شود . اگر نسبت کلسیم به فسفر در حد مطلوب نگهداشته شود امکان تحمل سطوح بالاتر کلسیم وجود دارد.

معمولا کلسیم موجود در دانه ها ۰۲(/۰ تا ۱/۰ درصد ماده خشک) و در حشرات (۰۱/۰ تا ۴/۰ درصد) کم و در قسمتهای رویشی گیاهان نسبتا بالا است .

فسفر

در حدود ۸۵ درصد فسفر موجود در بدن پرندگان در استخوانها قرار دارد. در جوجه های در حال رشد که جیره ای با نسبت کلسیم به فسفر برابر ۲ به ۱ را مصرف می کنند ، ۲۰ درصد فسفر جذب شده از طریق دفع با منشاء داخلی ، از دست می رود. این مقدار با کم شدن نسبت کلسیم به فسفر ، به دلیل جذب بیشتر فسفر ، افزایش می یابد.

احتیاج به فسفر در جوجه های در حال رشد ، بالاترین مقدار است و با کاهش رشد اسکلت ، به تدریج کم می شود. در طی دوران تخمگذاری نیاز به فسفر افزایش می یابد. این افزایش بسیار بیشتر از مقداری است که بتوان به حساب فسفر موجود در تخم گذاشت. افزایش نیاز به فسفر ناشی از تقاضای زیاد برای کلسیم در ساخت پوسته تخم می باشد که باعث استفاده از استخوانها نیز می شود. کمبودهای متوسط فسفر و یا نسبت کلسیم به فسفر بسیار بالا در جوجه های جوان در حال رشد ، باعث ریکتنز، ضعف و سرانجام مرگ می شود. در پرندگان ماده تخمگذار ، کمبود فسفر ، مصرف خوراک را کاهش داده به طوری که در بعضی از گونه ها ممکن است به تولید تخم آسیب رساند. همچنین ممکن است باروری و تعداد تخم را نیز کاهش دهد. سطوح بسیار بالای فسفر میتواند باعث کمبود کلسیم شود . در پرندگان تخمگذار ، فسفر اضافی ، مستقل از وضعیت کلسیم ، میتواند باعث نازکی پوسته تخم گردد.

تمامی خوراکها با منشاء حیوانی ، منابع عالی از فسفر با قابلیت دسترس بالایی هستند. اندامهای رویشی گیاه منابع خوبی از فسفر هستند ولی بذور ممکن است حاوی مقادیر کمی فسفر بوده و یا از نظر آن کمبود داشته باشند.

ذخایر قابل توجه ای از سدیم و پتاسیم و کلر در استخوانها یافت می شود. این ذخایر در محرومیتهای طولانی مدت غذایی ، زمانی که استخوانها بسیج می گردند ، قابل دسترس می باشند ، ولی موقع مصرف مقادیر کافی از جیره ای که از نظر یک الکترولیت کمبود دارد اینگونه نیست ، مصرف جیره با کمبود کلی ، در دراز مدت باعث غلیظ شدن خون ، از دست رفتن آب بدن و کاهش رشد و تولید تخم می گردد. گاهی اوقات نیز این کمبود در بعضی پرندگان ، مواقعی که در محیطهای پر سر و صدا و یا تحت فشار قرار گیرند ایجاد گرفتگی عضلات کرده و پاهایشان به سمت عقب کشیده می شود. علائم اولیه کمبود پتاسیم در جیره ، کاهش اشتها ، ضعف عضلانی ، تنفس دردناک و ضعف قلبی می باشند. کمبود سدیم باعث کاهش حجم مایعات بین بافتها ، فشار خون پایین ، کاهش استحکام استخوان ، رشد ضعیف و کاهش توانایی تولید مثلی می شود.

پرندگان نسبت به سدیم و کلر اشتهای خاصی دارند و در مواقع کمبود فعالانه به دنبال منابع نمک می گردند. پرندگان گیاه خوار نسبت به پرندگان جانور خوار بیشتر در معرض کمبود سدیم هستند زیرا اندامهای رویش گیاهان جوان معمولا سدیم اندکی دارد ولی حاوی پتاسیم زیادی می باشند. خوراکهایی با منابع حیوانی هر سه الکترولیت سدیم و پتاسیم و کلر را دارا می باشند.

اسهال و دیگر اختلالات گوارشی دفع الکترولیت را افزایش و جذب آنها را کاهش می دهند ، از این رو به مقدار زیادی نیاز به آنها را افزایش می دهند. درمان با الکترولیت های جایگزین ، یکی از روشهای معمولی در مراقبت های دامپزشکی از پرندگانی است که از عفونت های روده ای رنج می برند.

اکثر گیاهان رستنی ، بذور و میوه ها حاوی مقادیر نسبتا کمی سدیم هستند ولی معمولا از نظر پتاسیم کافی یا غنی می باشند. خوراکهایی با منبع حیوانی معمولا منابع خوبی از الکترولیت ها هستند. تکمیل جیره با کلروسدیم معمولا با تامین نمک انجام می گیرد. کلرید پتاسیم را میتوان به عنوان مکمل پتاسیم به کار برد ولی بندرت به آن نیاز است. پرندگان وحشی برای تکمیل جیره ای با کمبود سدیم ، اغلب از خاکستر ، آب شور ، خاکهای معدنی مصرف می کنند.

منیزیم

کمبود منیزیم در پرندگان بسیار نادر است زیرا بیشتر خوراکها حاوی غلظتهای بیش از نیاز منیزیم هستند. احتمالا دلیل کمبود منیزیم ، سطوح بالای کلسیم یا فسفر در جیره است. با وجود این بیشتر مکملهای کلسیم و فسفر حاوی مقدار زیادی منیزیم بوده و احتمال بروز آن بعید است. در هنگام ایجاد کمبود منیزیم با تغذیه طولانی مدت جیره فاقد منیزیم، علایم کمبود آن عبارتند از: بیحالی ، پایین بودن شدت سوخت و ساز پایه ، دشواری تنفس ، اختلال در حرکت ، کندی رشد و دوره هایی از اغما. زیادی منیزیم در جذب و متابولیسم کلسیم مداخله کرده و علایمی مشابه کمبود کلسیم ایجاد می کند که عبارتند از: ضعیف شدن استخوان ، پوسته نازک تخم. سطوح بالای کلسیم و فسفر در جیره ، مسمومیت با منیزیم را کاهش می دهد. منابع غنی از منیزیم شامل سنگ آهک ، استخوان و اندام های رویشی گیاهان است . مقدار منیزیم در بدور نسبتا کم بوده ولی هنوز هم کافی است.

مس

نیاز به مس در همه ی گونه های طیوری که مورد آزمایش قرار گرفته اند به ازای هر کیلوگرم ماده خشک ، از ۸ میلی گرم فراتر نمی رود. پرندگان جوان در حال رشد ، نسبت به بالغان به مقادیر بیشتری از مس نیاز دارند و احتمال بروز کمبود در آنها بیشتر است.

علایم کمبود مس شامل: کم خونی ، خونریزی ، لنگش ، تخمهای غیر بارور و کم رنگی پرها است. کم خونی به خاطر سطوح پایین سرولوپلاسمن است که باعث استفاده ی ضعیف از آهن می شود. خون ریزی ناشی از ساخت ناقص الاستین است که باعث عدم استحکام و خاصیت ارتجاعی ضعیف عروق خونی می شود. مرگ در اثر کمبود مس اغلب به خاطر تورم آئورتی است که آئورت ضعیف شده و غیر قابل ارتجاع می شود. لنگش مرتبط با کمبود مس ، به خاطر فقدان اتصالات عرضی کولاژن در استخوانها به خصوص صفحات رشدی است که نتیجه آن غیر طبیعی شدن استخوانها و مفاصل است که باعث بزرگ شدن مفصل خرگوشی و خمیدگی پاها می شود. تیروزیناز یک آنزیم حاوی مس می باشد که مسئول ساخت ملانین است و کمبود مس باعث نقصان در تولید رنگدانه می شود.

تخم حاصل از پرندگان ماده ای که کمبود مس دارند غیر بارور بوده و به خاطر کولاژن در غشای پوسته ممکن است پوسته های غیر طبیعی داشته باشند.

سطوح مس در گیاهان بسته به گونه و عوامل مربوط به خاک ، از ۱ تا ۵۰ میلی گرم در هر ۱ کیلوگرم ماده خشک تغییر می کند. مس به ویژه در اندامهای رویش گیاهان ممکن است به مقدار بسیار کمی قابل دسترس باشد. دانه غلات حای مقادیر حاشیه ای مس هستند. مقدار مس در بافتهای حیوان و حشرات متغییر بوده و به جیره آنها بستگی دارد. با این حال مس موجود در خوراکهای با منشاء حیوانی به مقدار زیادی قابل دسترس است و معمولا مقدار آن بیش از اندازه مورد نیاز برای رفع نیاز پرندگان می باشد. قابلیت دسترسی مس در منابع گیاهی معمولا خیلی کمتر از منابع حیوانی است. مسی که معمولا به صورت مکمل به جیره های پرندگان اضافه می شود ، به صورت سولفات مس ، کلرید مس یا اکسید می باشد.

آهن

نیاز به آهن به وسیله شکل شیمیایی آن در جیره و همچنین نسبت مقدار سایر اجزای جیره تحت تاثیر قرار می گیرد. آهن موجود در خوراکهای با منشاء حیوانی ، نسبت به خوراکهای گیاهی به طور قابل ملاحظه ای قابلیت دسترسی بیشتری دارند. تقریبا کمتر از ۱۰ درصد آهن موجود در گیاه قابل دسترس است و در خوراکهای حیوانی قابلیت دسترسی آن حدود ۳۰ درصد می باشد. نیاز به آهن با گزش حشرات یا وجود انگلهای خونخوار افزایش می یابد. آهن در کبد ذخیره می شود و جیره ای که مقادیر کافی آهن داشته باشد می تواند برای چندین هفته ، کمبود آن را جبران نماید. پرندگانی که روی کف بتونی یا قفسهای سیمی پرورش داده می شوند ، به کمبود آهن حساستر می باشند چون آنها به خاک که آهن تکمیلی را برای آنها فراهم می کند دسترسی ندارند. جوجه های پرندگان دانه خوار که رشد سریعی دارند در محیطهایی که کمبود آهن وجود دارد ، نسبت به کمبود آن بیشترین حساسیت را دارند. کمبود آهن در ابتدا با کم خونی مشخص می گردد. کمبود طولانی مدت آهن ، باعث کاهش شدت رنگ قرمز و سیاه پرها در تعداد زیادی از پرندگان می شود ولی در تمام گونه ها چنین اثری ندارد. پرندگان ماده تخمگذار مبتلا به کمبود آهن، تخم هایی می گذارند که در آنها مرگ و میر در مراحل انتهایی رشد جنین به وقوع می پیوندد.

بیشتر دانه ها حاوی ۳۰ تا ۶۰ میلی گرم آهن در کیلوگرم هستند . اندام های رویش گیاهان در حدود ۵۰ تا ۷۰۰ میلی گرم در کیلوگرم ماده خشک ، آهن دارند. مقدار آهن در میوه ها بسیار کم و حدود ۱۵ تا ۴۰ میلی گرم در کیلو گرم ماده خشک است. منابع حیوانی معمولا حدود ۵۰۰ میلی گرم در کیلوگرم آهن دارند.

روی

نیاز طیور به روی در هیچ مرحله ای از زندگی از ۷۰ میلی گرم در کیلوگرم ماده خشک بالاتر نمی رود. برای تعیین نیاز پرندگان به روی معمولا از اشتها و تجمع آن در استخوان استفاده می شود. کمبود روی در پرندگان محصور که از جیره هایی بر پایه دانه ها تغذیه می گردند نسبتا عادی است . حتی کمبود روی در جیره ، باعث کاهش اشتها می شود. کمبود های شدیدتر باعث افت شدید در مصرف خوراک می گردد. کمبود روی به تمام فرآیندهای فیزیولوژیکی مهم از جمله تکثیر سلولی و رشد ، پردرآوری ، رشد استخوان ، باروری و کارایی سیستم ایمنی ، تعادل الکترولیتی سلولها ، یادگیری و رفتار آسیب می رساند. کوتاه و ضخیم شدن استخوان درشت نی و استخوانهای مچ پا ، رنگ آمیزی ضعیف پرها از علایم مشخصه کمبود روی در پرندگان مخصوصا پرندگان در حال رشد ، می باشد. در پرندگان ماده تخمگذار ، کمبود روی تعداد تخم ها را کاهش می دهد. جوجه هایی که از چنین تخم هایی خارج می شوند نیز ضعیف خواهند بود. در کمبودهای شدید حتی ممکن است نوزادان ناقص الخلقه ای بوجود آیند که اکثرا خواهند مرد. کمبود روی در پرندگان بالغ نیز باعث تورم پوست در روی پاها و ساقها ، اطراف منقار و روی زبان می شود. پس از پر ریزی نیز ، پرهای جدید سائیده شده و ممکن است محور پرها ، حاوی حبابهایی باشد که استحکام ساختمانی آنها را ضعیف می نماید.

پرندگان میتوانند سطوح نسبتا بالای روی در جیره را احتمالا به خاطر توانایی در کنترل جذب آن ، تحمل نمایند. معمولا بیشترین مسمومیتها با روی ناشی از مصرف اقلام غیر خوراکی نظیر سکه ها یا فولاد گالوانیزه می باشد. علایم مسمومیت شامل : کم خونی و رشد کم در جوجه ها یا کاهش وزن در بالغان است.

سطح روی در اندامهای رویشی گیاهان بسته به گونه ، محیط و مقدار روی در خاک از ۱۰ تا ۳۰۰ میلی گرم در کیلوگرم ماده خشک تغییر می کند. بذرها با دارا بودن ۱۰ تا ۱۰۰ میلی گرم روی در کیلوگرم ، از ثبات بیشتری در محتوای روی برخوردارند. با این حال روی موجود در بیشتر بذرها قابلیت دسترسی حیاتی کمی دارد. اکثر خوراکهای با منشاء حیوانی ، منابع خوبی از روی و با قابلیت دسترسی حیاتی بالا می باشند.

روی معمولا به صورت مکمل سولفات روی ، کربنات روی ، اکسید روی یا ترکیب روی با اسیدهای آمینه می باشد. لوله های گالوانیزه آب با غنی شدن روی میتواند از کمبود آن جلوگیری نماید. سیمهای گالوانیزه موجود در قفسها میتوانند منبع عمده ای از روی باشند. بیشتر پرندگان محبوس به قفس خود نوک می زنند و ممکن است از این راه مقادیری روی که برای بروز کمبود آهن و مس کافی است ببلعند.

منگنز

نیاز طیور به منگنز کمتر از ۷۰ میلی گرم در کیلوگرم ماده خشک برای تمامی مراحل زندگی است. احتمالا در پرندگان جانوار خوار به خاطر قابلیت دسترسی حیاتی بالاتر منگنز ، در خوراکهای با منشاء حیوانی ، احتیاجات به منگنز به طور قابل ملاحظه ای کمتر باشد. با این وجود بیشترین مقدار منگنز در اندامهای داخلی حیوان طعمه ، مثل کبد یافت می شود. کمبود منگنز در جوجه های در حال رشد باعث عارضه ای شبیه پروزیس که به وسیله کوتاه و ضخیم شدن استخوانهای بلند ، بدشکلی مفصل خرگوشی و غضروفهای ضعیف مشخص می شود. زردپی آشیل ممکن است از زواید ضعیف و پهن جانبی مفصل خرگوشی ، جدا شده و باعث تغییر شکل و تورم مفصل خرگوشی و پیچش درشت نی به سمت خارج و استخوان مچ به طرف داخل می شود. این نوع لنگش در بیشتر گونه های پرندگان زودرس که در محیطهای بسته پرورش یافته اند و به جیره هایی با انرژی ، پروتئین و کلسیم بالا ولی منگنز قابل دسترس کم ، دسترسی آزاد دارند ، عادی است. وجود منگنز کافی در جیره ممکن است همیشه از این حالت جلوگیری نکند بجز رشد که با محدود کردن خوراک مصرفی در هر روز ، کند می گردد. ظاهرا منگنز برای تشکیل عضلات اسکلتی جدید تفکیک میگردد و در سایر بافتها اولویت استفاده از آن برای بلوغ بافتهای پیوندی می باشد.

در پرندگان تخمگذار کمبود منگنز باعث نازک شدن پوسته تخم ، کاهش جوجه درآوری میگردد. جوجه های حاصل از تخمهایی با کمبود منگنز ممکن است بدنی خشک و لاغر ، ناهنجاریهای اسکلتی و عدم تعادل داشته باشند همچنین امکان نشان دادن وضعیت ستاره نگری با برگشتن سر به عقب نیز وجود دارد. بیشتر علایمی که به خاطر مصرف طولانی مدت جیره هایی با منگنز زیاد مشاهده میگردد ، علایم ثانویه کمبود سایر مواد معدنی به خصوص آهن است.

اندامهای رویش گیاهان منابع خوبی از منگنز می باشند. غلظت واقعی منگنز در گیاهان به خاک و شرایط آب و هوایی بستگی دارد. بذرها منگنز کمی دارند حدود ۱۰ تا ۸۰ میلی گرم در کیلوگرم.

ید

ید یکی از اجزای اساسی هورمونهای تیروئیدی تری یدوتیرونین و تیروکسین می باشد. فعالیت متابولیکی دیگری برای آن در پرندگان مشخص نشده است. احتیاج به ید در طیور در تمام دوران زندگی بین ۳/۰ تا ۴/۰ میلی گرم ماده خشک جیره می باشد. اولین علامت کمبود ید ، بزرگ شدن غده تیروئید یا گواتر است. این به دلیل پائین بودن سطح هورمون تیروئید ناشی از کمبود ید در جیره می باشد که سبب آزاد شدن سطوح بالایی از هورمون محرک تیروئید از هیپوفیز شده و بزرگی تیروئید را تحریک می کند. در پرندگان کوچک ، بزرگی تیروئید بر مری و نای فشار آورده و باعث استفراغ غذا ، اشکال در تخلیه چینه دان و تنگی نفس می شود. سطوح پایین تیروکسین به خاطر کمبود ید در جیره ، باعث چاقی و رشد غیر طبیعی پرهای بلند و زینتی و همراه با تغییرات آشکار در رنگ آمیزی می شود. در پرندگان ماده تخمگذار کمبود ید در جیره باعث پایین بودن سطح ید در تخم می شود که این سبب کاهش جوجه درآوریو تاخیر در جذب کیسه زرده می گردد. نیاز به ید برای حداکثر تعداد تخم ، در حدود ۶ برابر کمتر از نیاز جوجه درآوری وسرزندگی جوجه ها است.

در کل طعمه های حیوانی نسبت به گیاهان مقدار ید بیشتری دارند و ید در ماهیها و گیاهان دریایی بسیار زیاد است. معمولا ید به صورت یدات کلسیم و یدات پتاسیم به جیره پرندگان محصور در قفس اضافه می شود. گیاهان دریایی مانند گیاه کلپ گاهی اوقات به عنوان مکمل در جیره غذایی پرندگان محصور در قفس استفاده می شود.

سلنیم

نیاز طیور به سلنیم ۲/۰ میلی گرم در کیلوگرم و یا کمتر از این مقدار برای تمام مراحل دوره زندگی است. سطوح بالای ویتامین E به مقدار زیادی جایگزین نیاز به گلوتاتیون پراکسیداز می شود و نیاز به سلنیم را کاهش می دهد. در طیوری که از جیره ای غنی از ویتامین E تغذیه می شوند ، نیاز به سلنیم حداقل ۵ برابر کمتر از آنهایی است که با جیره کم سلنیم تغذیه می گردند. در مواقعی که میزان مصرف سلنیم بالاست مقادیر زیادی از آن در بافتهای بدن ذخیره می شوند و این ذخایر کمبودهای موقتی سلنیم را برطرف می کنند.

سلنیم برای پرندگان در سطوح ۵ تا ۲۰ میلی گرم در کیلوگرم ماده خشک جیره، یعنی حدود ۵۰ برابر بیشتر از نیاز ، سمی می باشد. بنابراین سلنیم سمی ترین ماده معدنی کم مصرف است و فاصله بین سطوح سمی و سطح کمبود آن در جیره بسیار کم می باشد. وجود سطوح سمی سلنیم میتواند موجب بدشکلی پاها ، بالها ، منقار و چشمها شده و یا ممکن است این اعضا به صورت ناقص الخلقه باشند. همچنین پرها نیز غالبا باریک . کرک مانند می شوند. مسمومیت با سلنیم غالبا با وجود سطوح بالای متیونین در جیره کاهش می یابد